Hoe kom je tot integrale beleidsmonitoring (Kernregistratie beleid)

Als gemeente ben je, naast al je andere taken, druk bezig met het vormgeven van omgevingsbeleid. Met de omgevingsvisie en het omgevingsplan geef je hier invulling aan. De indicatoren van je omgevingsbeleid sla je op in je Kernregistratie beleid. Hoe je vervolgens tot een goede integrale monitoring van je omgevingsbeleid komt, lees je in dit blog.

Integrale aanpak

Je werkt als gemeente steeds meer integraal. Dit geldt ook en vooral voor je omgevingsbeleid. Doelstellingen en afspraken op het gebied van milieu, duurzaamheid en de gezondheid van je inwoners zijn een paar van de grote thema’s aan de hand waarvan je als gemeente handelt. Ze vormen de stippen op de horizon voor je beleidsvorming en een uitgangspunt voor de vergunningverlening.

In je omgevingsbeleid moet je veel verschillende aspecten meenemen. Denk bijvoorbeeld aan de gevolgen op het gebied van geluidsoverlast, luchtkwaliteit, bodemkwaliteit, waterregulering en verdeling van de energievoorziening.

Omdat je met zoveel verschillende aspecten te maken hebt, is het essentieel om overzicht te houden. Én om alle relevante gegevens voor het omgevingsbeleid digitaal vast te leggen. De integrale aanpak van je beleid vertaalt zich daarmee in een integrale aanpak van de formulering, uitvoering en monitoring van de doelstellingen voor je gemeentelijke leefomgeving. De terugkoppeling op je omgevingsbeleid is daarin een belangrijk onderdeel.

Cyclus voor je omgevingsbeleid

Hiervoor sta je gelukkig niet helemaal met lege handen, het is onderdeel van de beleidscyclus van de Omgevingswet:

1. Ontwikkeling van het omgevingsbeleid met een omgevingsvisie en omgevingswaarden.
2. Uitwerking in programma’s en instructies.
3. Uitvoering aan de hand van juridische regels en vergunningen.
4. Terugkoppeling op het beleid dat je als gemeente hebt ingezet.

In deze vierde stap - de terugkoppeling - breng je de kwaliteit van de fysieke leefomgeving in je gemeente in beeld. Uit deze stap blijkt of je de beleidsdoelstellingen moet bijstellen of dat je de inzet van instrumenten moet aanpassen.

Registratie en analyse van alle relevante gegevens

Om je omgevingsbeleid goed te kunnen evalueren en monitoren, moet je over de juiste informatie beschikken. Daarvoor vormen de gegevens uit twee belangrijke onderdelen van de Omgevingswet de input:

• Ruimtelijke analyses. Voor een goede ontwikkeling, uitvoering en evaluatie van je omgevingsbeleid werk je onder andere met digitale ruimtelijke analyses. Met deze analyses breng je - na berekeningen - aan de hand van verschillende elementen op een kaart de stedenbouwkundige kwaliteiten van een gebied in beeld. Denk hierbij aan de toegankelijkheid van het gebied en de daarin gelegen straten, de mogelijkheden voor economische bedrijvigheid, de zichtbaarheid van gebouwen en de aanwezigheid van groen. Maar ook de ondergrond, de aanwezige netwerken en het woon-werkverkeer, wandel- en fietsroutes en winkelstromen.
  
  
• Kernregistratie van je beleid. Je omgevingsbeleid moet en kun je ook digitaal vastleggen aan de hand van duidelijke indicatoren. Denk bijvoorbeeld aan de beleidseffecten die je wilt bereiken in de vorm van ambities en doelen. Maar ook aan de aspecten van het gebied waarover het beleid gaat en het budget dat voor de uitvoering van het beleid beschikbaar is. Deze elementen registreer je aan de hand van een vastlegging van de normen, regels en effecten van de (genomen) maatregelen en de (verleende) vergunningen. Deze indicatoren ga je vervolgens monitoren en zet je om in een visueel beeld, zoals bijvoorbeeld een interactieve kaart.

Op deze manier behoud je een compleet beeld van de verschillende elementen van je omgevingsbeleid, van de uitvoering ervan en of de beoogde doelstellingen daadwerkelijk bereikt worden. Informatie die weer input geeft voor het bijstellen van je omgevingsbeleid.

Integrale beleidsmonitoring: requirements voor een tool

Dit klinkt als veel werk, maar dat hoeft het niet te zijn. Veel gegevens heb je al beschikbaar en een ondersteunende tool voor de integrale beleidsmonitoring kan veel werk uit handen nemen. Voor een effectieve en efficiënte digitale ondersteuning in de vorm van een tool is het handig om de volgende requirements voor ogen te houden:

• De tool moet de effecten van het gevoerde beleid helder weergeven.
• De presentatie van de resultaten van het beleid moeten overeenkomen met de beleidsthema’s uit het omgevingsplan.
• De tool moet inzicht geven in de aspecten waaraan je gemeente waarde hecht, zoals bijvoorbeeld duurzame ontwikkeling van de gemeente en de gezondheid van de inwoners.
• De tool moet de betrokken medewerkers niet veel extra werk opleveren.
  
  

Tips & Tricks

Een ondersteunende tool werkt niet in een vacuüm. Wil je een tool optimaal inzetten voor je integrale beleidsmonitoring, dan is het goed om de volgende aspecten mee te pakken:

• Zorg ervoor dat het bewaken van de kwaliteit van de gebruikte gegevens een aandachtspunt blijft in je gemeente. Zonder actuele, volledige, en begrijpelijke gegevens is het moeilijk om analyses te maken, een vinger aan de pols te houden en de juiste beslissingen te nemen.
  
  
• Werk eventueel met een Data lake. Dit bevat alle gegevens van de metingen, de normen en de effecten zodat je per thema, periode en gebied verschillende matrixen kunt maken.
  
  
• Een stap waarmee je veel tijd bespaart in de ontwikkeling, uitvoering en monitoring van het omgevingsbeleid is om – waar mogelijk - de verschillende applicaties hiervoor binnen je gemeente te integreren. Hierdoor kun je sneller en zorgvuldiger integrale analyses maken en verminder je de kans op fouten door dubbele invoer.

Op deze manier creëer je als gemeente de randvoorwaarden om grip te houden op je omgevingsbeleid.

Kernregistratie beleid: onderdeel van een datagedreven gemeente

Integraal werken kent meerdere kanten: het is een gemeente niet vreemd, het is redelijk complex en het levert veel op. Het integreren van digitaal vastgelegde gegevens speelt hierin een belangrijke rol. Het geeft je de solide basis om overzicht te creëren in het complexe domein van het omgevingsbeleid en in dit kader snel zorgvuldige beslissingen te nemen.

Wil je meer weten over welke stappen je kunt zetten om als gemeente meer datagedreven te gaan werken? Download dan onderstaand eBook “In 3 stappen naar een datagedreven gemeente”.