Deze blogreeks valt binnen ons thema ‘BI & Architectuur’.
Er is nog geen uitsluitsel binnen de architectuur gemeenschap over het gebruik van de termen Business Architecture (Bedrijfsarchitectuur) en Enterprise Architecture. Is dit hetzelfde? Is het één onderdeel van het ander?
Er is helaas nog geen gemeenschappelijke uitspraak in architectenland. Iedereen heeft er nog zijn of haar eigen idee bij. Dat is wel lastig omdat het ‘architectuur’-hulpmiddel best handig kan zijn bij het inrichten van complexere bedrijven. Het lijkt me dus handig om over het onderscheid ‘Business’ versus ‘Enterprise’ gewoonweg een praktische afspraak te maken. Eén die zoveel mogelijk aansluit bij de heersende opvattingen waar onze architecten het wel over ‘eens’ zijn.
Enterprise Architecture
Deze term is al een tijdje op de markt en wordt in veel gevallen praktisch gebruikt om een IT-architectuur aan te geven die betrekking heeft op de hele onderneming. Een soort ‘overall’-plaatje, zo je wilt. De meeste architecten zijn het er wel over eens dat het woordje ‘Enterprise’ dus een verwijzing is naar de scope van de architectuur. Dat het in veel gevallen gaat over een IT-architectuur is redelijk onvermijdelijk, omdat het overgrote merendeel van architecturen, nog steeds IT-architecturen zijn (functioneel, informatie, applicatie, infrastructuur).
Business Architecture
Deze term doet feitelijk ook al een tijdje opgeld. Mijns inziens in ieder geval tien jaar, omdat ik in 2006 voor de term ‘Business Architecture’ de eerste versie van de desbetreffende Wikipedia-pagina heb opgezet (inmiddels vervangen door nieuwe content). Mijn onderzoek toentertijd wees al uit dat de term nog vrij weinig gebruikt werd, laat staan dat er enige overeenstemming was in het gebruik van de term.
Complexere IT-landschappen
Dat was (en is) ook niet zo gek. Business Architecture is niet voor IT-ers, maar voor de inrichters van een bedrijf als geheel met al haar onderdelen en bedrijfsprocessen. Echter, de bestuurders van een bedrijf associëren ‘architectuur’ meestal met gebouwen ofwel IT. Dat laatste is niet verwonderlijk, want de IT-discipline maakt al decennialang gebruik van het hulpmiddel ‘architectuur’ om het inzicht en overzicht te bewaren bij de almaar groeiende complexiteit van onze IT-landschappen. De business is daarmee langzamerhand gewend geraakt aan een IT-discipline die praat - en om besluiten vraagt - in de vorm van IT-architecturen.
Complexere bedrijven
Nu wil het geval dat bedrijven ook steeds complexer worden. Een bedrijf maakt onderdeel van een steeds complexere supply-chain, waarbij de diversiteit aan leveringsrollen (van waarden) al snel een soort netwerkorganisatie behoeven. Ook de behoefte aan veranderbaarheid (‘agility’) in een dynamische markt betekent een steeds complexere en meer modulaire inrichting van de organisatie. Het is niet zo gek dat IT-architecten als snel het hulpmiddel ‘architectuur’ - dat succesvol de helpende hand biedt bij complexe IT-inrichting - ook als mogelijk hulpmiddel zijn gaan beschouwen bij complexere en flexibelere bedrijfsinrichtingen. Beetje buiten hun boekje misschien, maar geen gek idee.
Architectuur ingezet bij besluitvorming
Het gebruik van architectuur is in opkomst om de complexiteit van bedrijven in kaart te brengen en om gedegen beslissingen te kunnen nemen over de inrichting van het bedrijf. Heel vaak wordt daarbij tegenwoordig gerefereerd aan business modellen. Denk bijvoorbeeld aan het populaire begrip ‘the business model canvas’. Deze modellen zijn echter vaak geen architecturen, maar eerder visuele indelingen van onderwerpen die aan de orde moeten komen om een bedrijf te kunnen opzetten. Een business model canvas gaat immers niet over de inrichting van het bedrijf, maar meer over de vaststelling van haar producten, klanten, toegevoegde waarde, verdienmodellen, kosten, enzovoorts. Heel belangrijke onderwerpen, maar geen architectuur.
Business architectuur om bedrijfsdomeinen te definiëren
Wat een business architectuur uiteindelijk omhelst, is ook onderwerp van debat binnen architectenland. Ik hanteer graag zelf een definitie die op hoofdlijnen gaat om het definiëren van bedrijfsdomeinen. Dat zijn gebieden waarover ongedeeld en coherent verantwoordelijkheid kan worden genomen. Een bedrijfsdomein omvat bedrijfsobjecten en bedrijfsfuncties. Bedrijfsdomeinen worden ontworpen op zo’n wijze dat een optimaal bedrijfsproces mogelijk is om de toegevoegde waarde van het bedrijf te kunnen leveren - eventueel over die bedrijfsdomeinen heen.
Maar deze blog is geen poging om de inhoud van een business architecture te standaardiseren, ik probeer te illustreren dat business architecture over ‘business’ gaat. Mijn Nederlandse collega-architecten zijn het er wel zo’n beetje over eens dat business architecture – ook al is de term nog onduidelijk – in ieder geval gaat over bedrijfsonderwerpen en niet (direct) over IT. De term ‘Business’ refereert dus naar het aspect dat wordt beschreven en niet naar de scope.
Business versus Enterprise
‘Enterprise’ verwijst dus in de meeste gevallen naar de scope van de architectuur, terwijl ‘Business’ refereert aan het aspect (of het domein) dat in de architectuur wordt beschreven. Voor IT-architecturen kennen we trouwens al veel langer aspecten/domeinen zoals logisch, functioneel, informatie, data, applicatie, technisch, infrastructuur, enzovoorts.
Als we de gedachtegang langs die lijn voortzetten, dan kunnen we ‘business’ als een (nieuw) domein of aspect van architectuur benoemen. Ik heb een en ander in onderstaande indeling weergegeven. In deze indeling heb ik wat voorbeeld architecturen gepositioneerd.
Conclusie
Even praktisch gesproken…. als we de toch al verwarrende discussie rond Business versus Enterprise Architecture op deze manier kunnen verankeren, dan kunnen we ons als architecten meer gaan concentreren op overeenstemming over de inhoud van de Business Architectuur. Op die manier kunnen we stappen gaan maken om ervoor te zorgen dat ons hulpmiddel ‘architectuur’ beter gaat aansluiten bij de problemen rond de inrichting van complexe bedrijven.
Zinnig? Of denk ik te simpel?
Ben je nieuwsgierig naar alle wetenswaardigheden rondom BI? Download dan onderstaand e-book vol met tips en best practices. Beschreven vanuit het gezichtspunt van de manager en zoveel mogelijk ontdaan van technische ICT-termen.
